Ουσιαστική συμβολή της HCM στην επίλυση διαχρονικών περιβαλλοντικών ζητημάτων που προκύπτουν από ιστορικά εγκαταλελειμμένα μεταλλεία

Στις 06 Μαρτίου 2019 η HCM έλαβε ειδοποίηση από τα Ηνωμένα Έθνη ότι τα νερά του ποταμού της Μαραθάσας που διέρχεται κοντά στο εγκαταλελειμένο μεταλλείο του Απλικιού, το οποίο λειτούργησε μέχρι το 1974 η Αμερικάνικη εταιρεία CMC, ρυπαίνουν την Λεύκα. Η HCM αμέσως έστειλε τεχνικούς της στην περιοχή και αφού διαβεβαίωσε τα Ηνωμένα Έθνη και έγινε αποδεκτό ότι η ρύπανση δεν προέρχεται από δικές της εργασίες, εξέτασε λεπτομερώς το θέμα. Η πρώτη διαπίστωση κατά την επίσκεψη των ειδικών της Εταιρείας στην περιοχή, ήταν ότι μέχρι τη νεκρή ζώνη, δηλαδή στα όρια του μεταλλείου, το νερό του ποταμού ήταν διαυγές όπως παρουσιάζεται στην Εικόνα 1.


Την επόμενη μέρα και κατόπιν επιμονής των Ηνωμένων Εθνών ότι όντως υπάρχει ρύπανση, η οποία έχει αναστατώσει τους κατοίκους της Λεύκας, πραγματοποιήθηκε κοινή επίσκεψη από τεχνικούς της HCM και αρμοδίους της UNFICYP εντός της νεκρής ζώνης. Εκεί διαπιστώθηκε, ότι μια μεγάλη ροή όξινης απορροής εξερχόταν από τη βάση σωρού θειούχου μεταλλεύματος χαμηλής περιεκτικότητας, που βρίσκεται εξολοκλήρου εντός της νεκρής ζώνης. Το μετάλλευμα αυτό, που έχει όγκο πέραν του 1.000.000 τόνων, είχε απορριφθεί από την CMC, αφού δεν ήταν οικονομικά εκμεταλλεύσιμο. Από χημική ανάλυση δείγματος που λήφθηκε από την απορροή, διαπιστώθηκε ότι πρόκειται όντως για όξινη απορροή που κατέληγε στον ποταμό της Μαραθάσας πριν τη Λεύκα, ρυπαίνοντας τα επιφανειακά και κατ’ επέκταση τα υπόγεια ύδατα.

Εικόνα 1: Το νερό του ποταμού Μαραθάσας μέχρι τα όρια της νεκρής ζώνης

 

Εικόνα 2,3: Η όξινη απορροή από την βάση του σωρού πριν και μετά τη δημιουργία δεξαμενής συλλογής


Τα Ηνωμένα έθνη αναγνωρίζοντας ότι η HCM δεν έχει ευθύνη, ούτε δυνατόν να ασκεί έλεγχο επί της διαρροής, καθώς προέρχεται από εξορυκτικά απόβλητα παλαιών μεταλλευτικών εργασιών, ζήτησε από την HCM να εξετάσει την αιτία της αιφνίδιας δημιουργίας της και αν είναι δυνατόν να προτείνει μέτρα αντιμετώπισής της.


Η HCM ανέθεσε σε εξειδικευμένο προσωπικό της να εξετάσει το φαινόμενο. Η ερμηνεία που δόθηκε ήταν η εξής: Η CMC απόθεσε τα εξορυκτικά της απόβλητα (χαμηλής περιεκτικότητας χαλκούχο μετάλλευμα) πάνω σε παλαιές πηγές, οι οποίες λόγω της παρατεταμένης ανομβρίας παρουσίαζαν είτε πολύ μικρή είτε καθόλου ροή. Λόγω της πρόσφατης πολυομβρίας, οι πηγές έδωσαν αυξημένη ροή νερού της τάξης των 70 m3/h, το οποίο μετά τον κορεσμό του σωρού, βρήκε έξοδο στο χαμηλότερο σημείο (βάση του) που βρίσκεται βαθιά μέσα στη νεκρή ζώνη.

 

Εικόνα 4. Εγκατάσταση διάταξης για άντληση των όξινων απορροών στον πυθμένα του μεταλλείου του Απλικιού

Εύκολη λύση δεν υπήρχε, για αυτό κατόπιν συνεννόησης με τις αρχές του Κράτους και τα Ηνωμένα Έθνη, η Εταιρεία δημιούργησε αρχικά δύο μικρά φράγματα περιορισμού της διαρροής, ώστε να μην ρυπανθεί μια πανέμορφη κοιλάδα, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας βρίσκεται σε κατεχόμενα εδάφη.
Δυστυχώς τα φράγματα δεν μπόρεσαν να συγκρατήσουν εξ’ ολοκλήρου την ροή και έτσι η εταιρεία, η οποία είναι εξειδικευμένη στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών προβλημάτων παρόμοιας φύσεως, ανέλαβε άμεση πρωτοβουλία. Πρότεινε στις αρμόδιες αρχές της Δημοκρατίας (Υπουργείο Εξωτερικών – Διεύθυνση Κυπριακού, Τμήμα Περιβάλλοντος, Υπηρεσία Μεταλλείων και Τμήμα Γεωλογικής Επισκόπησης) άμεση επίλυση του ζητήματος με εγκατάσταση αντλιοστασίου εντός της νεκρής ζώνης και τοποθέτηση δικτύου μεταφοράς σε απόσταση πέραν του 1 χιλιόμετρου, με σκοπό την άντληση της όξινης διαρροής στο μονωμένο πυθμένα του μεταλλείου του Απλικιού. Το κράτος αναγνωρίζοντας αφενός την ανάγκη της άμεσης επίλυσης του περιβαλλοντικού προβλήματος, αλλά παράλληλα, ευχαριστώντας την Εταιρεία για την πρωτοβουλία που ανέλαβε, έδωσε την συγκατάθεσή του για το έργο αυτό. Η Εταιρεία ενεργοποιήθηκε άμεσα και από την Πέμπτη 14 Μαρτίου και κατόπιν ολοκλήρωσης των απαιτούμενων εργασιών, ξεκίνησε η άντληση της διαρροής από την μικρή μονωμένη δεξαμενή στο μεταλλείο του Απλικού. Η άντληση θα συνεχιστεί μέχρι το σύνολο της ποσότητας των απορροών να μεταφερθεί εντός του κώνου του μεταλλείου του Απλικιού.


Η άμεση, ανιδιοτελής προσφορά αυτή της Εταιρείας, έγινε μέσα στα πλαίσια της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της και αφορά ένα θέμα που αντιμετωπίζει η Κυπριακή Δημοκρατία σε μεγάλο μέρος της επικράτειάς της. Παράλληλα, η Εταιρεία με τις υπηρεσίες που διαθέτει, γνωρίζει ότι παρόμοια προβλήματα προκαλούνται σε αριθμό εγκατελελειμένων μεταλλείων σε όλη την Κύπρο και έθεσε τις υπηρεσίες της στη διάθεση του κράτους και της κοινωνίας για εξεύρεση τρόπων επίλυσης παρόμοιων θεμάτων, κατά περίπτωση.

Hellenic Copper Mines Ltd

Μάρτιος 2019